Bắc Ninh xưa và nay: Nối mạch ngàn năm
Diện mạo mới của thành phố Từ Sơn trẻ trung, hiện đại và thịnh vượng hôm nay hoà quyện trong những giá trị văn hoá truyền thống được kết tinh từ ngàn đời. Vẻ đẹp, cốt cách ấy sẽ không dễ biến dạng, phôi pha khi ý thức trân quý tinh hoa văn hóa và nếp sống trọng chữ, trọng nghĩa mãi được nối mạch, phát huy...
Từ Sơn có núi, sông, ruộng đồng bờ bãi phì nhiêu là vùng đất “Tam cổ ngũ Phù” được dân gian truyền tụng: “Thứ nhất Cổ Bi, thứ nhì Cổ Loa, thứ ba Cổ Pháp” nổi tiếng trù phú và văn hiến. Trong “Tam Cổ” ấy, Từ Sơn là “nơi thắng địa nhất Kinh Bắc” được giao thoa, hấp thụ đầy đủ tinh hoa từ không gian văn hóa Thăng Long kinh kỳ và vùng Kinh Bắc... Sự giao thoa, tiếp biến của những lớp lang văn hóa tạo nên một Từ Sơn giàu truyền thống với sắc thái văn hóa đặc trưng của “đất đế vương”.
Nhắc đến Từ Sơn, người Việt đều biết đó là nơi phát tích vương triều Lý - “Đất thiêng nuôi dưỡng người kiệt xuất/ Trời định sinh ra bậc đế Vương”. Nơi đây trời đất đã định chọn và phù trợ Mẹ Ngà hạ sinh “Thiên tử” Lý Công Uẩn để sau đó được Thiền sư Vạn Hạnh mang về nuôi nấng, dưỡng dục và lớn lên trở thành vị Hoàng đế khai quốc triều Lý- người tạo dựng kinh đô Thăng Long rạng rỡ ngàn năm.
Nói đến Từ Sơn là nhớ đến những ngôi làng khoa bảng, làng văn hóa cổ kính, trù phú như: Đình Bảng, Tam Sơn, Vĩnh Kiều, Trang Liệt, Phù Lưu... Ở đó đã sản sinh, nuôi dưỡng bao bậc hiền tài mà tên tuổi đi vào những trang sử xanh vẻ vang của dân tộc, ghi dấu son trong nền khoa cử phong kiến, trong văn chương nghệ thuật. “Tam Sơn là đất ba gò/ Của trời vô tận, một kho nhân tài” - những Trạng nguyên, Tiến sĩ sinh ra từ những làng quê, đến khi đỗ đạt thành tài cũng chưa bao giờ quên đi nguồn cội. Trong những truyện kể, dân gian vẫn nhắc nhớ chú bé nghèo học lỏm Nguyễn Quán Quang “lấy sân làm vở, lấy gạch làm bút” nhưng bằng ý chí khổ luyện, vượt khó đã trở thành vị Trạng nguyên mở đầu cho truyền thống khoa bảng của đất nước. Cũng chính vị Trạng nguyên Khai khoa sau đó đã từ quan về quê dạy học, vun đắp nền Nho học ở quê hương Tam Sơn...
Qua mỗi thời kỳ lịch sử, đất Từ Sơn văn hiến cách mạng lại cùng dân tộc viết lên những trang sử vàng chói lọi về tinh thần đoàn kết, dũng cảm, kiên cường đấu tranh giành lại độc lập và thống nhất đất nước. Mảnh đất này đã hiến dâng cho Tổ quốc những vị tiền bối, những nhà lãnh đạo cách mạng xuất sắc, nổi bật là Ngô Gia Tự, Nguyễn Văn Cừ, Lê Quang Đạo...
Kiến trúc cổ kính, trầm mặc ở khu di tích quốc gia đặc biệt Đền Đô (Đình Bảng, Từ Sơn).
Danh xưng Từ Sơn còn ghim vào tiềm thức dân gian về một miền trù phú, năng động, tài giỏi trong làm ăn buôn bán. Nơi đây, hoạt động giao thương phát triển kinh tế hình thành từ rất sớm, tập hợp nên các phường hội, làng nghề thủ công truyền thống tinh xảo với những thương hiệu đồ gỗ mỹ nghệ Đồng Kỵ, Phù Khê, Hương Mạc; sắt thép Châu Khê; bánh phu thê Đình Bảng... Sự sầm uất của vùng đất cổ, tài giỏi, giàu có được dân gian truyền tụng: “Chợ Giầu bán sáo bán sành/Bắc Ninh bán những nhẫn vàng trao tay/Đình Bảng bán ấm bán khay/Phù Lưu họp chợ mỗi ngày một đông”...
Từ Sơn hôm nay nhìn ở chiều kích nào cũng nổi bật, từ chiều dài thời gian hay chiều sâu lịch sử, từ đời sống vật chất kinh tế cho đến giá trị di sản văn hóa tinh thần. Những trầm tích, vỉa tầng di sản ngàn năm thấm sâu trong từng tế bào của đời sống để từ nền tảng ấy, những giá trị mới đang được tạo ra.
Ai từng một lần tham gia lễ hội Đền Đô hay lễ hội rước pháo Đồng Kỵ, chứng kiến đoàn rước dài hàng cây số sẽ thấy ở miền đất trù phú này, vẻ đẹp truyền thống và sức sống di sản vẫn lấp lánh giữa đời sống phố phường náo nhiệt. Những nghi lễ, mỹ tục, di sản văn hóa văn nghệ, trò chơi dân gian truyền thống vẫn được các cộng đồng dân cư duy trì nghiêm cẩn và trang trọng bằng tâm huyết, trách nhiệm.
Quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh chóng mang đến cho Từ Sơn diện mạo mới, phố sá mở mang ngang dọc, nhà cửa san sát, làng lên phố, phố lẫn trong làng. Thế nhưng giữa phố phường sầm uất vẫn không khó nhận ra những nét trầm mặc, dấu tích cổ kính, rêu phong hiện diện qua hàng trăm di tích đình, đền, chùa, miếu, cổng làng, cây cổ thụ, giếng cổ, nhà cổ với nền nếp, lối sống, phong tục, tín ngưỡng, lễ hội và kho tàng văn hóa dân gian đa dạng vẫn được người dân trân trọng lưu giữ.
Bước vào thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” ngày càng lan tỏa sâu vào đời sống nhân dân, tạo sự chuyển biến tích cực trong nhận thức của cộng đồng, từng bước hình thành nếp sống văn minh đô thị. Hàng năm, tỉ lệ làng văn hóa đều đạt trên 80%, gia đình văn hóa đạt hơn 90%. Các khu phố đều hoàn thiện bổ sung Quy ước, hương ước với những quy định mới phù hợp, tiến bộ.
Không gian sáng tạo được chú trọng, thông qua đầu tư xây dựng hệ thống thiết chế văn hóa mới; tôn tạo, chỉnh trang công viên, khu lưu niệm danh nhân; quan tâm đầu tư xây dựng các công trình bảo tàng, thư viện... phục vụ nhu cầu thụ hưởng văn hóa, tinh thần của cộng đồng. Lĩnh vực công nghiệp văn hóa cũng bắt đầu được quan tâm với ưu tiên tập trung phát triển du lịch văn hóa tâm linh, tiêu biểu là tour tham quan di tích Đền Đô, Đình Đình Bảng, chùa Tiêu, cụm di tích Đình-Đền-Chùa Đồng Kỵ...
Trong giai đoạn mới, những chính sách phát triển toàn diện văn hóa, con người tiếp tục được Từ Sơn xác định là nền tảng, nội lực của sự phát triển. Di sản văn hóa được chú trọng bảo tồn song song với tiếp thu chọn lọc tinh hoa văn hóa nhân loại. Nhiệm vụ đặt ra là làm sao sáng tạo, kết nối văn hóa với hoạt động du lịch, với thương mại dịch vụ, từ đó phát huy giá trị kinh tế từ chiều sâu, bề dày văn hóa truyền thống quê hương. Vì đó chính là sự bảo đảm cho mạch chảy ngàn năm của đất Từ Sơn được tiếp nối vững bền.
Thanh Lâm
Nguồn: http://baobacninh.com.vn/web/bbn/chi-tiet-bac-ninh-xua-va-nay/-/details/20182/noi-mach-ngan-nam
COPYRIGHT BY AN HUY VINA - AHV GROUPCách Bi, Quế Võ, Bắc Ninh
Tel .: (+84-222) 220.3333 - 3.625.625
Hotline .: 0843.625.625 / 08.1800.4868
Web .: www.ahvgroup.vn
Bài viết liên quan
.png)
.jpg)
.jpg)
