Bắc Ninh xưa và nay: Quan Thế Tướng và văn miếu Trà Lâm
Trang thần tích đình làng Trà Lâm.
Trong số các vị đại khoa ấy, Tiến sĩ Nguyễn Cổn được nhân dân thôn Trà Lâm thờ là Hậu thần ở đình.
Theo Gia phả thờ cúng ở dòng họ, Tiến sĩ Nguyễn Dương (tên cúng là Chiêm) là em ruột Hoàng giáp Nguyễn Diễn (tên cúng là Vinh) và Hoàng giáp Nguyễn Diễn là ông nội của Tiến sĩ Nguyễn Cổn (tên cúng là Vịnh). Mộ cụ Chiêm đặt tại đất thuộc thôn Tư Thế. Mộ cụ Vinh đặt tại đất thuộc thôn Đức Hiệp. Mộ cụ Vĩnh đặt tại Đồng Sòi thuộc Trà Lâm.
Hậu duệ trưởng họ hiện nay là ông Nguyễn Văn Hương. Họ phân thành 3 chi, gần 80 hộ với gần 300 khẩu. Ngày Chạp họ vào mồng Sáu tháng Giêng Âm lịch.
Theo tài liệu đăng khoa lục ghi chép về 3 danh nhân khoa bảng của dòng họ tóm tắt như sau:
1- Cụ Nguyễn Dương sinh năm 1504, mất năm 1572, xuất thân Nho sinh, đỗ Đồng tiến sĩ xuất thân (đứng tên thứ 15) khoa Kỉ Sửu niên hiệu Minh Đức thứ 3 (1529) đời Mạc Đăng Dung, làm quan đến chức Tự Khanh, (tước Bá, chánh ngũ phẩm).
2- Cụ Nguyễn Diễn sinh năm 1503, mất không rõ năm, xuất thân Nho sinh, đỗ Đệ nhị giáp tiến sĩ xuất thân (Hoàng giáp, đứng tên thứ 7) khoa Ất Mùi, niên hiệu Đại Chính thứ 6 (1535) đời Mạc Đăng Doanh, làm quan đến Tham chính (tước Hầu, tòng tứ phẩm).
3- Cụ Nguyễn Cổn (1589-1648), xuất thân Sĩ vọng, đỗ Đệ tam giáp đồng tiến sĩ xuất thân (tên đứng thứ nhất) kho Đinh Sửu, niên hiệu Dương Hòa thứ 3 (1637) đời Lê Thần Tông, làm quan chức Đề hình giám sát ngự sử (tước Hải Nhạc tử, chánh thất phẩm). Cụ có công đi sứ, mất trên đường đi, triều đình truy tặng chức Công bộ hữu thị lang.
Theo bia “Hậu thần phụng sự ước văn” còn lưu giữ tại đình làng và “Văn tế đình” của làng, cụ Nguyễn Cổn xướng tên là Vĩnh, ban đầu làm quan Thị nội tả Binh phiên, rồi chuyển sang Hình phiên, Đặc tiến kim tử vinh lộc đại phu, kiêm chức Thế tướng Thừa chính sứ tán trị thừa chính sứ ti. Dân làng tục gọi là “cụ Thế Tướng”.
Để nêu cao truyền thống hiếu học và khoa bảng, xã Trà Lâm xây Văn Miếu từ sớm, có dựng bia đá đề cao đạo học và những người đỗ đạt làm rạng danh quê hương. Tuy nhiên, đến nay Văn Miếu xã Trà Lâm không còn, địa phương cũng chưa phục dựng lại, nhưng nhờ có bia đá mà hậu thế mới biết được giá trị văn hoá của cha ông. Thác bản văn bia còn lưu giữ ở Viện Hán Nôm và Bảo tàng Bắc Ninh.
Sau đây là nội dung văn bia.
Bia ghi việc xây dựng Văn Miếu.
Bia ghi việc xây dựng Văn Miếu của Giáp văn hội xã Trà Lâm huyện Siêu Loại.
Thường nghe nói văn là tung hoành trời đất. Vì thế phàm những người dự vào tư văn có cớ đáp lễ với tiên sư. Tạo nguồn sâu của tình sư hữu ấy là các bậc tiên chính của xã Trà Lâm ta chăng?
Kính nghĩ bậc tiên chính lẫm liệt xuất chúng tư chất khác thường, học thức uyên thâm thấu cổ thông kim, khoa cử nối nhau đỗ đạt, mãi mãi ghi danh lưu trong sử sách. Ngôi vị liệt vào hàng công khanh giúp vua sánh được như Nghiêu Thuấn, công đức trải các triều được trọng vọng nối đời áo mũ sênh sang, sinh các công hầu hào kiệt ưu tú. Văn học được ngợi khen hoàn mĩ, thi hương thi hội đều đỗ đạt. Ơn huệ thi thư đều nhờ ở công giáo dạy của tiền bối, mà phần nhiều họ là những bậc đức cả đạo cao, lẽ nào lại quên ơn chăng? Do vậy cùng nhau dựng Văn Miếu nhằm biểu dương người đỗ đạt qua các khoa, dùng được người tài, mới khắc tạc vào bia đá, lưu truyền thiên vạn đời sau không mất.
Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, hai thôn Tư Thế và Trà Lâm phải hứng chịu trận càn Pô-lô-tuyec-cô ác liệt của địch, làng xóm bị bom đạn bắn phá, đình, miếu bị phá hủy. Cụ Nguyễn Văn Nhẫn, hậu duệ trưởng họ đời trước đã thu gom được 2 bia đá và một bình hương đá cổ liên quan đến tổ tiên mang về nhà thờ họ bảo quản.
Đầu năm 2020, ông Nguyễn Văn Hương xin ý kiến dòng họ đề xuất đưa ba cổ vật về đình làng. Được sự nhất trí của Ban lãnh đạo thôn cùng Ban khánh tiết đình làng, dòng họ long trọng tổ chức lễ rước đưa ba cổ vật về đình.
Họ Nguyễn ở Trà Lâm ngày nay vẫn đang tiếp tục phát huy truyền thống hiếu học và khoa bảng của cha ông trong thời đại mới. Số học sinh đỗ đại học và cao đẳng ngày một tăng. Nhiều người là cán bộ quân đội, công an, dân chính nhà nước.
Phạm Thuận Thành
An Bình-Thuận Thành
Nguồn: http://baobacninh.com.vn/web/bbn/chi-tiet-bac-ninh-xua-va-nay/-/details/20182/quan-the-tuong-va-van-mieu-tra-lam
COPYRIGHT BY AN HUY VINA - AHV GROUPCách Bi, Quế Võ, Bắc Ninh
Tel .: (+84-222) 220.3333 - 3.625.625
Hotline .: 0843.625.625 / 08.1800.4868
Web .: www.ahvgroup.vn
Bài viết liên quan
.png)
.jpg)
.jpg)
